Naskórek, to granica pomiędzy naszym organizmem, a środowiskiem zewnętrznym. Jest to niedoceniana warstwa skóry. Nie mogę się z tym pogodzić. To przecież nasza ochrona i laboratorium. Skóra jest płaszczem ochronnym, uszytym na miarę i z najwyższej jakości surowca. Aby właściwie ją pielęgnować i dokonywać świadomych wyborów kosmetycznych należy poznać jej budowę.
Skóra jest największym narządem naszego ciała (u dorosłej osoby stanowi 2 m2 i stanowi 15% ciężaru ciała) i z pewnością jednym z najważniejszych.
Skóra zbudowana jest z trzech warstw:
1) zewnętrznej – naskórka
2) środkowej – skóry właściwej
3) wewnętrznej – tkanki podskórnej
Naskórek, to granica pomiędzy naszym organizmem, a środowiskiem zewnętrznym. Ponieważ, wykonując zabiegi w gabinecie kosmetycznym, pracuję bezpośrednio na naskórku, dlatego chciałabym skupić się na jego budowie i funkcji.
Jest to niedoceniana warstwa skóry. Kojarząca się najczęściej tylko z umierającymi komórkami, które ulegają złuszczeniu. Nie mogę się z tym pogodzić. To przecież nasza ochrona i laboratorium. To od jakości przebiegających w naskórku procesów życiowych, zależy funkcjonowanie całej skóry. Chciałabym opisać jego budowę (zgodnie z kierunkiem wędrówki keratynocytów), aby przeanalizować w ten sposób jego funkcjonowanie.
1) Naskórek zbudowany jest z następujących warstw:
a) Warstwy podstawnej (stratum basale)
zwanej rozrodczą lub twórczą, gdyż jej komórki dzielą się i tworzone są młode, przez całe nasze życie. Składa się ona z:
- keratynocytów, w których rozpoczyna się proces wytwarzania keratyny, głównego składnika naskórka
- melanocytów, czyli komórek barwnikowych, odpowiadających za produkcję melaniny (barwnika skóry)
- komórek Langerhansa, zwanych żernymi, biorącymi udział w procesach immunologicznych
- komórek Merkela – komórek układu nerwowego
Czas trwania tej komórkowej podróży jest bardzo istotny. Zbyt krótko trwająca keratynizacja jest charakterystyczna dla łuszczycy, ale nie ona jest powodem tej choroby, tylko raczej jej wynikiem. W przypadku przedłużającej się keratynizacji, co jest charakterystyczne dla procesu starzenia się skóry, podstawowy przykry efekt to suchość skóry, ponieważ wolniej powstają wszystkie pozytywne skutki rogowacenia tj. ceramidy dbające o wilgoć lipidową i NMF, który powstaje z rozpadających się jąder żywych komórek naskórka.
b) Warstwy kolczystej (stratum spinosum)
- tworzącej razem z warstwą podstawną tzw. żywy naskórek, noszący nazwę warstwy Malpighiego.
c) Warstwy ziarnistej (stratum)
- w niej syntetyzowane są ceramidy, z których powstanie cement międzykomórkowy, odpowiedzialny za miękkość i elastyczność skóry.
- bariery Reina, która jest cieniutką błoną ograniczającą TEWL czyli transepidermalną ucieczkę wody.
- Bariera Reina powstaje z substancji białkowo – lipidowych wydostających się z komórek warstwy ziarnistej, leży więc pomiędzy warstwą ziarnistą i jasną. Jest naturalną barierą dla utraty wody.
d) Warstwy jasnej (stratum intermediale, lucidum)
- nieprzepuszczalnej dla promieni UV, występującej tylko w grubych naskórkach, np. podeszwy stóp.
e) Warstwy rogowej (stratum corneum)
- zbudowana z martwych już komórek, które w tej warstwie nazywają się korneocytami. Po przejściu tej wędrówki obumarłe keratynocyty, czyli korneocyty oddzielają się i ulegają złuszczeniu.
Funkcje naskórka:
– ochronna przed:
- wirusami, bakteriami i grzybami (dzięki kwaśnemu odczynowi powierzchni skóry)
- utratą płynów ustrojowych (dzięki obecności cementu międzykomórkowego, bariery Reina i PTS – płaszcza hydro – lipidowego naskórka)
- szkodliwym działaniem promieni UV (dzięki obecności barwnika – melaniny) i keratyny – białka warstwy rogowej naskórka
- zabezpiecza przed otarciem (warstwa rogowa)
– pozostałe funkcje:
- zapewnia homeostazę – czyli niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu
- rozpoznawanie i dokładną lokalizację dotyku (dzięki komórkom Merkela)
- ma zdolność pogrubiania się w miejscach narażonych na stały ucisk (biologiczny opatrunek)
- komórki Largenhansa rozpoznają alergeny, degradują je lub pomagają limfocytom w wywołaniu reakcji obronnych
- przydatki skóry czyli włosy, paznokcie, gruczoły łojowe i potowe są pochodzenia naskórkowego
- potrafi przyswoić wiele substancji odżywczych
____________________________
Naskórek to nasza pierwsza tarcza ochronna. Dbajmy o nią bo to od jej skuteczności w walce z bakteriami, wirusami i grzybami zależy nasze zdrowie. Chroni nas również przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. To jej właściwości pozwalają na wtłoczenie w głębsze warstwy skóry niezbędnych składników odżywczych. To jej komórki walczą z alergenami.
To, że keratynocyty umierają nie świadczy o tym, że działania na poziomie naskórka jest nieskuteczne. Jedne komórki umierają, ale na ich miejsce powstają nowe. Wprawdzie keratynocyty zmierzają w kierunku samobójczej śmierci (zjawisko to nazywamy z gr. apoptozą), ale dzięki temu procesowi następuje odnowa naskórka. To jak z jesiennymi liśćmi, jedne umierają i spadają z drzew, aby roślina mogła na wiosnę wykazać się genetycznie i zabłysnąć świeżością oraz nowym blaskiem.
Kochani, zapraszam Was do lektury artykułu, pt. Budowa i funkcje naskórka.
Ewa Wasiak
Gabinet Kosmetyczny Łódź Bałuty
ul. Srebrna 33 tel. 601 891 506